Pałac w Wilanowie

Najważniejszy zabytek w Wilanowie, jeden z ważniejszych obiektów barokowych w Europie. Wybudowany w latach 1677-1696 dla króla Jana III Sobieskiego według projektu Augustyna Locciego i rozbudowany (skrzydła boczne) przez kolejnych właścicieli Wilanowa. Pałac, wraz z otaczającym go parkiem i zabudowaniami, który przetrwał czasy zaborów, wojen i okupacji, zachowując swoje walory historyczne i artystyczne, należy do najważniejszych zabytków polskiej kultury narodowej.

Architektura pałacu to efekt połączenia sztuki europejskiej ze staropolską tradycją budowlaną. Wystrój malarsko-rzeźbiarski elewacji i wnętrz pałacowych, w nawiązaniu do symboliki antycznej głosi apoteozę rodu Sobieskich i gloryfikację sukcesów militarnych króla.

Wystrój sztukatorski i malarski pałacu jest dziełem takich twórców jak Józef Szymon Bellotti, Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Michelangelo Palloni, Claude Callot, Jan Samuel Mock (obrazy Augusta II Mocnego w Gabinecie Holenderskim). Dekoracje w tarczach elewacji wykonał Francesco Fumo. Ornamentyka regencyjna (lata 20. i 30. XVIII w.) jest dziełem Pietro Innocente Comperetiego. Autorem rzeźby gabinetowej jest pochodzący z płd.-wsch. Polski (Puławy) z rodziny rzeźbiarzy działających dla Lubomirskich – Eliasz Hofmann.
W roku 1805 Stanisław Kostka Potocki otworzył Pałac dla publiczności, tworząc jedno z pierwszych muzeów na ziemiach polskich.
Natolin
Na terenie Wilanowa, w obrębie doliny Wisły położony jest też zespół pałacowo-ogrodowy w Natolinie. Obszar Natolina, stanowiący początkowo tereny łowieckie króla Augusta II Sasa, a później letnią siedzibę Potockich otoczoną romantycznym parkiem krajobrazowym, od 1991 roku jest siedzibą filii College of Europe w Brugii.

 

Muzeum Plakatu

Mieści się przy ul. Stanisława Kostki Potockiego na terenie zespołu pałacowo-ogrodowego w Wilanowie w miejscu dawnej ujeżdżalni pałacowej, po której pamiątką jest elewacja frontowa budynku muzeum. Zostało otwarte w 1968 i jest oddziałem Muzeum Narodowego.

W swych zbiorach posiada około 54 000 prac. Co dwa lata Muzeum jest organizatorem Międzynarodowego Biennale Plakatu. Widzowie mogli podziwiać plakaty takich artystów jak: Jan Młodożeniec, Henryk Tomaszewski, Roman Cieślewicz, Waldemar Świerzy, Franciszek Starowieyski, Wiesław Rosocha, Jan Sawka, Jan Lenica, Andy Warhol, Hiroshi Tanaka.

Mauzoleum Potockich

Mauzoleum Potockich w Wilanowie, symboliczny nagrobek wystawiony Stanisławowi Kostce Potockiemu i jego żonie Aleksandrze z Lubomirskich Potockiej przez ich syna Aleksandra. Został zaprojektowany w 1834 roku przez Henryka Marconiego, wykonany z piaskowca szydłowieckiego w latach 1834-1836 przez Jakuba Tatarkiewicza i Konstantego Hegla.

Nagrobek składa się z neogotyckiego baldachimu ustawionego na rozległym cokole, w którego rogach znajdują się cztery lwy trzymające tarcze z herbami Pilawa Potockich i Drużyna Lubomirskich. Na sarkofagu umieszczonym pod baldachimem przedstawiono postaci małżonków.

Kościół św. Anny:

Kolegiata św. Anny w Wilanowie powstał w 1772 wg projektu Jana Kotelnickiego. Ufundowany przez księcia Augusta Czartoryskiego, ówczesnego właściciela dóbr wilanowskich, przebudowany w 1857-1870 przez Henryka Marconiego, przy współpracy Leonarda Marconiego i Jana Hussa, na zlecenie Aleksandry i Augusta Potockich. Rzeźby w fasadzie są dziełem Syrewicza. Otaczające kościół stacje Męki Pańskiej powstały w latach 1857-1863 i są dziełem H. Marconiego.

 

Rezerwat przyrody Morysin:


Rezerwat przyrody Morysin - utworzony w 1996 roku krajobrazowy rezerwat przyrody położony w Warszawie w dzielnicy Warszawa Wilanów, położony między Jeziorem Wilanowskim, rzeką Wilanówką i Kanałem Sobieskiego na terenie obszaru Morysin.

W wieku XVII-XVIII Morysin w całości był porośnięty lasem łęgowym, który ze względu na naturalne granice pełnił funkcję zwierzyńca. W początku XIX wieku - za rządów Stanisława Kostki Potockiego - ówczesnego właściciela Wilanowa, jego północną część przekształcono w park romantyczny i nazwano Morysinem na cześć wnuka Potockiego - Maurycego, zwanego zdrobniale Morysiem.

W parku w 1811 r. wzniesiono pałacyk z rotundą wzorowaną na świątyni Westy w Tivoli, a w 1825 tzw. oraculum, czyli figurę pogańskiego bóstwa między dwoma kolumnami. Park ten był skomunikowany z wilanowskim zespołem pałacowym dzięki wodom Jeziora i Kanału Sobieskiego. Istniały także kanały wewnątrzparkowe, które pozwalały podpływać łodziami aż do stóp pałacyku-rotundy.

W połowie XIX wieku w parku powstał murowany dom dozorcy oraz drewniana gajówka, a park przebudowano tworząc modne wówczas klomby. W 1846 r. na otwartym terenie na południe od parku (na polach morysińskich) wybudowano ceglaną neogotycką bramę, która zamykała wysadzaną drzewami aleję położoną na osi pałacu w Wilanowie.

Park pełnił rolę rekreacyjno-wypoczynkową dla właścicieli pałacu i ich gości do 1939 r. kiedy to zaczęła się jego dewastacja. Po 1945 r. park włączony został do Muzeum Narodowego w Warszawie, a od 1995 r. jest własnością Muzeum Pałacu w Wilanowie. W 1973 r. park został wpisany do rejestru zabytków województwa warszawskiego, w 1994 r. został uznany na mocy zarządzenia Prezydenta RP za część Warszawy - pomnika historii. Obecnie jest to teren trudno dostępny.

Powierzchnia rezerwatu (obejmującego park, północną zatokę Jeziora Wilanowskiego i wyspę na jeziorze) wynosi: 53,46 ha.

Cel powołania rezerwatu to ochrona fragmentu doliny Wisły z lasem łęgowym i olszowym z licznymi okazami drzew pomnikowych oraz bogatą florą i fauną.